چكيده
انگلستان بعد از رسانس و انقلاب صنعتي، به علت نياز به مواد اوليه ارزان و بازار فروش براي كالاهاي توليد شده در برخي از كشورها نفوذ اقتصادي كرد و آن‌ها را به مستعمره خود آورد. مهم‌ترين مستعمره بريتانيا در قرن نوزدهم ميلادي هندوستان بود، لذا براي حفظ آن سعي مي‌كرد سرحدات آن را محكم نگه داشته و در همسايگانش نفوذ سياسي – اقتصادي كند. يكي از مهم‌ترين همسايگان هندوستان، ايران بود و همين مسئله باعث شد انگليس با ايران رابطه برقرار كند و ضمن نفوذ در دولت قاجار، مانع حمله فرانسه و روسيه از خاك ايران به هند شود. اهميت استراتژيكي ايران، مسئله ارتباطي و نفت باعث شد انگلستان در خوزستان دخالت كند و همين مسئله موجب مقاومت قواي نظامي و انتظامي عيله انگلستان به منظور حفظ تماميت ارضي و دفع بيگانه شد؛ بنابراين ضرورت دارد به منظور روشن كردن اين موضوع تحقيقي منسجم انجام شود، ازاين‌رو مقاله حاضر در صدد پاسخ به اين پرسش‌ها است كه انگليسي‌ها چرا و چگونه در خوزستان دخالت كرده‌اند؟ و قواي نظامي و انتظامي ايران چه عملكردي در مبارزه با اين دخالت‌ها داشته‌اند؟ نتايج تحقيق كه با روش توصيفي – تحليلي انجام گرفته، بيانگر آن است كه انگليسي‌ها براي حفظ مرزهاي هندوستان، با انعقاد قراردهايي غير عادلانه، تسلط بر رودخانه كارون و دست‌يابي به نفت خوزستان، با دخالت نظامي و گاهي تهديد، قصد داشتند اين منطقه نفت خيز و حاصلخيز را از ايران جدا كنند تا حاشيه‌اي امن براي مستعمرات خود در حوزه خليج فارس و هندوستان ايجاد كنند. همچنين نيروهاي نظامي - انتظامي و مردمي تا حد توان به مقابله با قواي انگلستان پرداخته، ولي به دليل برتري قواي بريتانيا كه مجهز به سلاح‌هاي پيشرفته بودند، مقاومت آن‌ها كارساز نبوده است.
واژگان كليدي: انگلستان، ايران، خوزستان، كارون، نفت، شيخ خزعل، بختياري‌ها
